Spory cywilnoprawne w Niemczech rozstrzygane są przez sądy powszechne tj. sądy rejonowe (Amtsgericht), krajowe (Landgericht), wyższe sądy krajowe (Oberlandesgericht) oraz Federalny Trybunał w Karlsruhe (Bundesgerichtshof). Są to spory pomiędzy podmiotami prywatnymi (tzn.: pozarządowymi), cyzli pomiędzy obywatelami, przedsiębiorcami czy przedsiębiorstwami prawa prywatnego (np. stowarzyszeniami, spółkami BGB i GmbH). Wyłączone są spory z zakresu prawa pracy, które są rozpatrywane przez sądy pracy.                                
O tym, który sąd powsyechny jest właściwy, decyduje zazwyczaj wartość przedmiotu sporu: w przypadku wartości przedmiotu sporu do 5.000 € co do zasady właściwy jest sąd rejonowy (Amtsgericht), powyżej 5.000 €, sąd krajowy (Landgericht). Właściwość miejscową wyznacza miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej pozwanego, chociaż istnieją liczne wyjątki.
Przed sądem rejonowym (Amtsgericht) strony mogą same reprezentować swoje interesy; przed sądem krajowym (Landgericht) istnieje przymus adwokacki - w tym przypadku jest konieczne włączenie do sprawy niemieckiego adwokata. W większości przypadków wskazane jest również zwrócenie się o pomoc prawną w postępowaniu przed niemieckim sądem rejonowym (Amtsgericht) - postępowanie cywilne wiąże się z dużą liczbą "pułapek", które często są trudne do rozpoznania przez osoby niebędące prawnikami. Jest to przede wszystkim przestrzeganie formalności i terminów. Ponadto, nawet pozornie prosta sprawa może  w toku postępowania okazać się skomplikowana; w tym przypadku adwokat może pomóc w zaplanowaniu prawnie dopuszczalnego, a jednocześnie korzystnego ekonomicznie sposobu postępowania.


Aby wszcząć postępowanie przed niemieckim sądem, powód musi sporządzić pozew i złożyć go w sądzie. Następnie sąd przesyła odpis pozwu stronie przeciwnej i wyznacza jej termin na zajęcie stanowiska w sprawie. Sprawa jest wówczas rozpatrywana albo bezpośrednio na rozprawie sądowej (tzw. "pierwszej rozprawie") , albo sąd zarządza wstępną procedurę pisemną –  w której strony uzasadniają swoje stanowiska w pismach procesowych.
Uwaga: W zależności od okoliczności sprawy może być również wskazane wszczęcie postępowania nakazowego Mahnverfahren zamiast wnoszenia pozwu.
Jeżeli sąd uzna, że sprawa została dostatecznie wyjaśniona, wyznacza rozprawę sądową,  gdzie toczy się spór pomiędzy stronami. Rozprawy sądowe są na ogół jawne. Początkowo sąd dąży do ugodowego załatwienia sprawy i bada stanowisko stron. Jeśli się to nie uda, sąd natychmiast przechodzi do rozprawy - strony składają wnioski i jeszcze raz przedstawiają okoliczności sprawy ze swojej perspektywy; w razie potrzeby przeprowadzane są dowody. Po wyczerpującym wyjaśnieniu okoliczności sprawy, sąd musi podjąć decyzję i wydać wyrok.
Rozprawy sądowe są - z wyjątkiem spraw rodzinnych - w zasadzie jawne.
Jeżeli sąd był w stanie uzyskać wystarczający obraz stanu sprawy podczas rozprawy głównej, wyznacza datę wydania orzeczenia. Jednakże przeprowadzanie dowodów często wiąże się z nowymi pytaniami, które wymagają wyjaśnienia, w związku z czym strony muszą  ponownie zająć stanowisko na piśmie lub przeprowadzić dalsze dowody.


W postępowaniu cywilnym - inaczej niż w postępowaniu karnym - obowiązuje zasada przedstawienia dowodów: sąd nie bada faktów z własnej inicjatywy, lecz co do zasady (tylko) zajmuje się faktami, które przedstawiają mu strony. Dlatego też każda ze stron musi zadbać o to, aby przekazać sądowi wszystkie korzystne dla niej fakty.
Sąd Pierwszej Instancji bada, czy pozew byłby zasadny na podstawie faktów przedstawionych przez stronę skarżącą. Jeżeli powód nieprzedstawił w pozwie zasadności powództwa, sąd nie musi już zajmować się zarzutami pozwanego: Oddala powództwo jako bezzasadne.
Jeżeli powód zgłosił we właściwy sposób swoje roszczenie, sąd zbada następnie czy pozwany wniósł do niego istotne zarzuty. Jeśli tak nie jest, uzna roszczenie.
Dopiero wtedy, gdy pozwany wniesie zarzuty do roszczenia powoda, sąd musi wyjaśnić, która "wersja" stanu faktycznego jest prawidłowa. W tym celu gromadzi dowody; strony muszą przedstawić dowody dotyczące przedstawionych przez siebie faktów. W tym celu można rozważyć pięć środków dowodowych: oględziny, dowód z dokumentu, zeznania świadków, dowód z opinii biegłego i przesłuchanie stron.
Obowiązuje zasada, że każda ze stron musi udowodnić korzystne dla niej fakty; w związku z tym co do zasady ciężar dowodu spoczywa na stronie. Jeżeli tego nie zrobią, na przykład dlatego, że nie mogą przedstawić dowodów lub nie mogą przekonać sądu o tym fakcie, po przeprowadzeniu dowodów, przegrywają sprawę. Oznacza to, że powód musi w szczególności rozważyć przed rozprawą, czy, a jeśli tak, to w jaki sposób może udowodnić korzystne dla siebie fakty, jeśli pozwany je zakwestionuje.
Uwaga: Ugoda może zostać zawarta jeszcze w trakcie trwającego postępowania sądowego. Sędziowie są  prawnie zobowiązani do dążenia do polubownego rozstrzygnięcia sporu prawnego lub poszczególnych punktów spornych na każdym etapie postępowania (§ 278 ust. 1 ZPO).

Ogłoszenie wyroku

Strony i ich przedstawiciele nie muszą  stawić się na  ogłoszenie wyroku. O rozstrzygnięciu strona może zasięgnąć informacji w dniu ogloszenia wyroku w sekretariacie sądu; wyrok w formie pisemnej jest doreczany stronom przez sąd.

Koszty związane z niemieckim procesem sądowym obejmują z jednej strony koszty sądowe - w szczególności wynagrodzenie świadków i biegłych sądowych - a z drugiej strony koszty pozasądowe stron - w szczególności honoraria adwokatów, koszty podróży i utraconego zarobku świadków. Koszty sądowe opierają się na niemieckiej ustawie o opłatach sądowych (GKG), wynagrodzenie adwokata na podstawie ustawy o kosztach adwokackich (RVG); koszty zależne są od wartości przedmiotu sporu.
W niemieckim postępowaniu cywilnym obowiązuje zasada: "Kto przegrywa, ten płaci".
W związku z powyższym strona przegrywająca musi ponieść koszty sądowe, jak również koszty pozasądowe strony przeciwnej i nie będą one zwracane. Dla powoda szczególną cechą w odniesieniu do kosztów sądowych jest to, że musi je ponieść co do zasady na początku postępowania, a jeśli wygra, może zażądać ich zwrotu od pozwanego.

Koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego – przykład obliczania
Poniżej przedstawiamy przykład obliczenia niemieckich kosztów sądowych i pozasądowych w prostym postępowaniu w pierwszej instancji o wartości przedmiotu sporu 2.500 €.
Należy pamiętać, że koszty postępowania sądowego zależą od wielu okoliczności (doradztwa przedsądowego, przebiegu postępowania, konieczność przeprowadzenia dowodów itp.), których nie można tu szczegółowo opisać. Jest to zatem jedynie przewodnik po tym, jak koszty powinny być obliczane.
Koszty sądowe wynikają z paragrafów 3 ust. 2, 34 GKG w związku z Załącznikami 1 i 2 do GKG: W przypadku wartości przedmiotu sporu do 3.000 € opłata stała wynosi 108 €. Ogólne koszty postepowania (opłata 1210 z załącznika 1 do GKG) pobierana jest 3,0-krotna opłata, tj. 324 €, którą powód musi, zgodnie z § 12 ust. 1 zdanie 1 GKG, zapłacić ją przed doręczeniem pozwu do sądu.
Trochę trudniejsze do ustalenia są honoraria prawników. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi  2.500 €, to istnieje opłata stała zgodnie z §§ 2, 13 RVG w związku z Załączniki 1 i 2 do RVG i wynosi 201 €. Przede wszystkim należna jest 1,3-krotna opłata proceduralna (opłata 3100 z załącznika 1 do RVG), tj. 261,30 €. W przypadku wystąpienia jednej lub kilku rozpraw sądowych istnieje również (jednorazowo) 1,2-krotność opłaty sądowej (opłata 3104 z załącznika 1 do RVG), tj. 241,20 €. Ponadto istnieje ryczałtowa opłata za wydatki w wysokości 20 € (opłaty 7001, 7002 z załącznika 1 do RVG). Do tych opłat należy dodać 19% podatek od wartości dodanej (VAT) w wysokości 522,50 € (tutaj 99,28 €).
Łącznie ustawowe wynagrodzenie adwokata strony wynosi 621,78€ brutto; jeśli strona przeciwna jest reprezentowana również przez adwokata,  pojawia się łączne wynagrodzenie adwokatów obu stron w wysokości 1.243,56 €.
Instancje w sądach niemieckich

W Niemczech pod pewnymi warunkami możliwa jest apelacja od wyroku sądu pierwszej instancji. W przypadku wyroku sądu rejonowego (Amtsgericht) decyduje wówczas sąd okręgowy (Landgericht), a w przypadku wyroku sądu krajowego (Landgericht) - wyższy sąd krajowy (Oberlandesgericht). Jeszcze ostrzejsze wymogi obowiązują w przypadku odwołania od wyroku sądu apelacyjnego lub odwołania  od wyroku pierwszej instancji, w którym sąd apelacyjny jest "pomijany". Wówczas Federalny Sąd Najwyższy (Bundesgerichtshof) właściwy jest w przypadku tych odwołań.


Niemieckie postępowanie upominawcze Mahnverfahren
W przypadku sporów dotyczących roszczeń pieniężnych, wierzyciel może zamiast wniesienia pozwu w pierwszej kolejności przeprowadzić postępowanie upominawcze, aby wyegzekwować swoje roszczenie.
W ten sposób może on łatwo, szybko i niedrogo uzyskać tzw. nakaz zapłaty, a następnie tytuł egzekucyjny, z tym ostatnim może on podjąć działania przeciwko dłużnikowi w ramach egzekucji. W ten sposób można uniknąć długiej i kosztownej procedury sądowej.
Postępowanie upominawcze zalecane jest, gdy roszczenie jest bezsporne, tzn. jest mało prawdopodobne, aby dłużnik sprzeciwił się naszemu roszczeniu o zapłatę. Jeżeli dochodzone roszczenie jest kwestionowane, tzn. spodziewamy się, że dłużnik go nie uzna, nie zaleca się wszczynania postępowania upominawczego. Jeżeli jedna ze stron wniesie sprzeciw od nakazu zapłaty, sprzeciw ten doprowadzi do automatycznego przekazania sprawy  do właściwego sądu. Postępowanie toczyłoby się wtedy przed sądem. Pierwotnie wszczęte postępowanie upominawcze stanowiłoby zatem niepotrzebne opóźnienie postępowania sądowego.